Techniki sterowania ludźmi

Techniki sterowania ludźmi, czyli wpływania na ich świadomość i zachowanie (1)

Sterowanie społeczne jest wywieraniem pożądanego wpływu na dane zjawisko społeczne, w tym przypadku - na ludzkie zachowania i świadomość, zmierzające do osiągnięcia określonego celu.
Czy zdajemy sobie jednak wszyscy sprawę z tego, że mimo czasem dużej swobody osobistej, wtłoczeni jesteśmy w ramy odgórnie narzuconych zasad i norm koniecznych do poprawnego funkcjonowania w społeczności?

Przypomnijmy, że już w procesie naszej wczesnej socjalizacji (wychowania) nabieraliśmy przekonania, że musimy liczyć się z naszym otoczeniem, tj. rodzicami, rodzeństwem i resztą naszej rodziny. Później dowiadywaliśmy się, że zachowania te obowiązują także w odniesieniu do lokalnej społeczności czy w ogóle całego społeczeństwa.
Wynika z tego, że bycie członkiem społeczności jest równoznaczne z faktem bycia sterowanym, czyli nakłanianiem do dostosowania się do odgórnie narzuconych reguł i praw. Wykroczenie poza kanon obowiązujących w naszym otoczeniu norm zwykle oznacza dotkliwe sankcje.

Sterowanie przybiera różne formy. W zależności od stopnia naruszenia przez nie naszej podmiotowości możemy wyróżnić:

perswazję -- manipulację -- przymus -- przemoc

O perswazji, jako metodzie polegającej na tłumaczeniu, przekonywaniu ludzi do zaakceptowania, np. poglądu, co do którego nie mają oni jasnego zdania, jedynie wspomnę.
Perswazja nie jest niczym złym, czasem bywa nawet obowiązkiem, np. rodzice a dzieci. Kładziony jest w niej nacisk na wyjaśnianie i argumentowanie potwierdzające słuszność prezentowanego stanowiska. Jest formą przekonywania kogoś do danego poglądu lub działania, dającą danej osobie możliwość wyboru i czas na zastanowienie się. Jest próbą przekonania, zaproponowania komuś zmiany jego sposobu myślenia w określonej sprawie, popartego trafnymi i adekwatnymi przykładami argumentacji, a nie narzucania komuś czegokolwiek.

Ze względu na cele wyróżnia się:

- perswazję przekonującą, gdy chcemy dowieść komuś słuszności bądź prawdziwości czegoś

- perswazję nakłaniającą (propaganda), gdy celem naszym staje się pozyskanie dla idei, doktryny jak największej liczby zwolenników

- perswazja pobudzająca (agitacja), gdy chcemy zjednać odbiorcę dla jakiegoś poglądu lub sprawy. Czasem ten rodzaj perswazji przybiera charakter ukryty i w tym momencie zaciera się granica między perswazją a manipulacją. Dzieje się tak wówczas, gdy opinie czy poglądy jakiejś grupy interesu politycznego przedstawia się jako prawdę o rzeczywistości, na dodatek niby tak oczywistą, że tylko głupcy nie są zdolni jej pojąć. Tu celowo używa się niezrozumiałych dla odbiorcy wyrażeń, by podnieść wrażenie naukowości poglądu dającego gwarancję jakości. (cdn.)
Z.Sz.

Techniki sterowania ludźmi, czyli wpływania na ich świadomość i zachowanie (2)

Przejdźmy teraz do manipulacji, która jest specyficznym rodzajem sterowania ludźmi. W działaniu tym prawdziwe cele, a często także sam fakt sterowania, są przed odbiorcami ukryte. Inspiruje się ludzi do działania w sposób niejawny, by umocnić ich w przeświadczeniu, że działają niezależnie i samodzielnie. Zazwyczaj poddani manipulacji nie są świadomi także środków, przy użyciu których manipulator wywiera na nich wpływ.
Dzisiaj manipulacja jest najpowszechniejszym i zarazem najskuteczniejszym narzędziem oddziaływania na opinię publiczną, wykorzystywanym np. w walkach o władzę.

Przez manipulację rozumieć więc należy kształtowanie poglądów, postaw, zachowań lub emocji bez wiedzy i woli człowieka. To metoda zakamuflowanego wpływania na świadomość i zachowania osób i grup społecznych dla realizacji założonych przez nadawcę celów. Chodzi więc o to, by „mieć kogoś w garści” i móc nim sterować i panować nad jego poczynaniami; mówiąc wprost – by go oszukać. Dzisiaj to słowo ma bezwzględnie pejoratywny wydźwięk, gdyż oznacza działanie destrukcyjne.

Bo któż będzie zadowolony z tego, że manipulator „włamał się” do jego umysłu, by podrzucić mu własne pomysły lub opinie w taki sposób, aby ofiara pomyślała, że to ona samodzielnie je wymyśliła?
Nikt nie lubi być narzędziem w rękach prawdziwego sprawcy, zwłaszcza że tak trudno rozpoznać, iż się jest ‘zmanipulowanym’. Przez to, że jesteśmy nieświadomi manipulowania nami, można nam, tj. jednostkom lub społeczności wyrządzić wielką i nieodwracalną krzywdę.

Stąd już tylko krok do tzw. „Makiawelizmu społecznego”, tj. formy praktyki społecznej zakładającej z reguły stosowanie kłamstwa, oszustwa, podstępu, obietnic bez pokrycia oraz odrzucania wszelkich skrupułów moralnych, byle tylko osiągnąć swój zamierzony cel.

Wśród technik, jakie wykorzystują manipulatorzy dla osiągnięcia celu, są m.in. :

- ograniczanie dostępu do informacji (często o charakterze publicznym)

- ograniczanie możliwości wypowiadania się i decydowania

- ograniczanie możliwości działania

- narzucanie odbioru informacji, których ludzie sobie nie życzą

Chociaż techniki te występować mogą w różnych postaciach, to większość z nich daje się zakwalifikować do jednej z sześciu kategorii. Oto dwie z nich:

1. Często manipulatorzy eksploatują następującą formę komunikacyjną: zrób to, żeby mi się odwdzięczyć. Oparta jest ona na regule wzajemności, czyli na prostym, rozpowszechnionym i akceptowanym mechanizmie rewanżu. Konieczność rewanżu jest rzeczą oczywistą i nikomu nie trzeba tłumaczyć, że tak wypada.
Problem w tym, że ta słuszna i sprawiedliwa reguła może zostać wykorzystana do własnych celów manipulatora, który jest pewien, że po obdarzeniu nas czymkolwiek (np. gratisowym piwem i kiełbaskami na imprezie) zrobimy to, czego od nas oczekuje... Bo tak po prostu wypada.
Łatwiej jest w ogóle nie wchodzić w transakcję opartą na tej regule niż wszedłszy w nią złamać później zasadę w niej obowiązującą i narazić się na przytyki innych członków społeczności.

2. Manipulator powiada: zrób to, bo wszyscy tak robią. Ta formuła oparta jest na regule zakładającej, że słuszne jest to, co za słuszne uważa większość społeczności. To zachęta do upodobnienia się do reszty społeczności, nie wychylania się z grupy ze swoimi odmiennymi ocenami czy poglądami i dostosowanie się do otoczenia. Z kolei to rozumowanie oparte jest na regule społecznego dowodu słuszności.

W praktyce oznacza to, że przy podejmowaniu decyzji nie kierujemy się własną oceną, lecz tym, jak daną sytuację oceniają inni, a mówiąc dokładnie – jak nam się wydaje, że ją oceniają.
Manipulator może to wykorzystać i zasugerować ci, byś przyjął sposób działania jakiejś grupy, którego w innych okolicznościach nie podzieliłbyś.

Może to pobieżne i wyrywkowe przybliżenie mechanizmów działania manipulacji pozwoli nam kiedyś uniknąć roli bezwiednego narzędzia w ręku manipulatora?
Z.Sz.

[Powyższe dwa posty opracowano na podstawie pracy magisterskiej Agaty Reut, Tajniki sterowania ludźmi przez media. Poznań: WSUS, 2007]

Więcej zob.: [link widoczny dla zalogowanych] ;
[link widoczny dla zalogowanych] .

Wykrywacz kłamstw na ,,odległość zadziałał" x man jest w każdym mieście

Dołączył: 13 Mar 2014 Posty: 1 Przeczytał: 0 tematów Ostrzeżeń: 0/3

Nie do końca, ale się zgadzam.