Kto, kim i dlaczego w mediach manipuluje?

Kto, kim i dlaczego w mediach manipuluje?

Każdy z nas powinien zdawać sobie sprawę, że działanie dowolnego medium (radia, tv, gazety) jest dzisiaj zamierzone i nastawione na realizowanie założonych sobie celów. Wszystkie informacje docierające do nas tymi drogami mają za zadanie wywarcie na odbiorcach określonego wpływu i wrażenia.

Nawet periodyk gminny nie może sobie pozwolić na istnienie tylko po to, żeby istnieć. Zysk, jaki czerpany jest z jego obecności w środowisku rozkłada się z jednej strony na społeczność, do której jest adresowany, z drugiej – na wydawcę (samorząd, władzę). Zaznaczmy jednak, że w tym przypadku nie chodzi o korzyści materialne, lecz o zysk innego rodzaju jakim może być np. społeczna wartość otrzymywanej informacji w budowaniu postaw obywatelskich czy korzyści z oddziaływania na świadomość grupy czytelników, a więc na praktyczne ich postępowanie ważne dla władzy. Słowa są bowiem także aktami sprawczymi, tj. kształtują i kreują rzeczywistość równie mocno jak konkretne czyny.

Każdy, kto przedstawia opinii publicznej jakąkolwiek informację posługuje się silnym narzędziem, jakim jest słowo oraz że niewłaściwe jego użycie może spowodować nieraz daleko idące konsekwencje.

Jeżeli w tym kontekście będziemy mówić o technikach manipulacyjnych, to trzeba też zaznaczyć, że nie są one skierowane wyłącznie na odbiorców, czytelników. Wiemy przecież, że także osoby związane z danym medium (redaktorzy) mogą być poddawane pewnym presjom, które szczególnie zagrażają niezależności (obiektywizmowi) medium, gdy pochodzą od ich właścicieli. Oczywiście, „szef ma zawsze rację”. Ale nie zawsze te racje zespół piszących jest w stanie udźwignąć i przyjąć je za jedyny słuszny punkt widzenia, co więcej – przekazać czytelnikowi w narzuconej przez właściciela formie czy wyborze wiadomości lub fotografii.

Bezsprzecznie jednak to media są stroną, która –jeśli już ma taki cel- to dąży do prezentowania społeczeństwu swojego punktu widzenia i swojej prawdy. Aby skutecznie ten cel realizować właściciel mediów jest skłonny manipulować swoimi współpracownikami.
Ten mało przyjazny obraz środków masowego przekazu jest jednak tylko jedną stroną przysłowiowego medalu. Ale tu akurat o tej drugiej, pozytywnej stronie ze swą różnorodnością funkcji informacyjnej, społecznie korzystnej nie mówimy, bo inny jest cel tego postu.

Tu chodzi o manipulację, tj. takie prezentowanie informacji, gdy nie ujawniając intencji ktoś stara się namówić innych do pewnych zachowań bądź określonej interpretacji przedstawionych wydarzeń lub spraw, na które medium stara się zwrócić uwagę czytelnika. Już sam wybór jednych a pomijanie innych informacji przekazywanych przez medium jest przejawem dążenia do sterowania ludźmi, ich świadomością i zachowaniami.
Oczywiście, nikt nam przez takie działanie nie narzuca sposobu myślenia, ale wystarczy, że zasugeruje, o czym mamy myśleć. Widać z tego, że istota oddziaływania i wpływania jest subtelna i delikatna, a przez to skuteczna.

Bez względu na to, jak postrzegamy media, to niepodważalnym jest fakt, że wywierają one na nas rzeczywisty wpływ. Warto mieć tego świadomość czytając czy to Głos Klimontowa, czy też stronę internetową TPK lub jej forum dyskusyjne. W przypadku zwłaszcza tego ostatniego środka komunikacji społecznej ty też masz pełną swobodę oddziaływania na innych. Wyłącznie od ciebie zależy, czy z tego skorzystasz.
Z.Sz.

[Opracowano na podstawie pracy magisterskiej Agaty Reut, Tajniki sterowania ludźmi przez media. Poznań: WSUS, 2007]