Nowinki techniczne

Jeszcze o osobach zajmujących się konserwacją sprzętu przeciwpożarowego i ich uprawnieniach.

Wprawdzie nie ma przepisów, które stanowiłyby o tym, że osoby wykonujące konserwację gaśnic i innych urządzeń przeciwpożarowych powinny mieć specjalne uprawnienia (wyjątkiem są konserwatorzy przeciwpożarowych czujek izotopowych), w dobrze jednak pojętym interesie właściciela obiektu czynności te powinno powierzać się firmom mającym autoryzację producenta.

Właściwa konserwacja, a tym bardziej remont sprzętu, wymaga posiadania specjalistycznego oprzyrządowania, dostępu do oryginalnych, nowych części zamiennych oraz właściwych, służących do napełnienia gaśnic środków chemicznych. Powierzanie zatem konserwacji gaśnic i innych urządzeń przeciwpożarowych przypadkowym firmom lub osobom spowodować może szybką zamianę tych przedmiotów w bezużyteczne atrapy, co automatycznie powoduje naruszenie art. 4 ust. 2 i 2a ustawy z 24 sierpnia 1991 r., o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 2002 r. nr 147, poz. 1229 ze zm.).

Każdy przegląd, konserwacja, naprawa lub remont sprzętu przeciwpożarowego powinien być potwierdzony odpowiednim, podpisanym czytelnie przez konserwatora protokołem. To samo dotyczy gaśnic i hydrantów przeciwpożarowych, przy czym sama gaśnica lub hydrant powinny otrzymać indywidualną cechę aktualizacji – tzw. kontrolkę (najczęściej jest to nalepka z nazwą firmy, nazwiskiem i podpisem konserwatora oraz datą wykonania i datą ważności przeglądu).

Kategorie zagrożenia ludzi

Budynki oraz części budynków, stanowiące odrębne strefy pożarowe, określane jako ZL, zalicza się do jednej lub do więcej niż jedna spośród następujących kategorii zagrożenia ludzi:
• ZL I - zawierające pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób niebędących ich stałymi użytkownikami, a nieprzeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się,
• ZL II - przeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się, takie jak szpitale, żłobki, przedszkola, domy dla osób starszych,
• ZL III - użyteczności publicznej, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II,
• ZL IV - mieszkalne,
• ZL V - zamieszkania zbiorowego, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II.

W związku z tym, że padł wyżej termin - strefa pożarowa, dodam jeszcze tę definicję.
Strefę pożarową stanowi budynek lub jego część oddzielona od innych budynków lub innych części budynku elementami oddzielenia pożarowego (ściany, stropy i drzwi o określonych klasach nośności, szczelności i izolacyjności ogniowej) bądź pasami wolnego terenu o szerokości nie mniejszej niż określone przepisami budowlanymi dopuszczalne odległości od innych budynków.

Klasyfikacja budynków pod względem wysokości.

Zgodnie z § 8 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r., w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 75, poz. 690 ze zm.) wyróżnia się cztery kategorie wysokości budynków.

Będą to budynki:
• niskie (N) – do 12 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości do 4 kondygnacji nadziemnych włącznie,
• średniowysokie (SW) – od 12 m do 25 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 4 do 9 kondygnacji nadziemnych włącznie,
• wysokie (W) – od 25 m do 55 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 9 do 18 kondygnacji nadziemnych włącznie,
• wysokościowe (WW) – powyżej 55 m nad poziomem terenu.
Wysokość określanego budynku lub jego części, służącą do oznaczenia maksymalnego, pionowego wymiaru budynku, liczy się od poziomu terenu przy najniżej położonym wejściu do budynku do górnej krawędzi ściany zewnętrznej, gzymsu lub attyki bądź jako wymiar liczony od poziomu terenu do najwyżej położonej krawędzi dachu (kalenicy) lub punktu zbiegu połaci dachowych.

Czym się różnią obiekty użyteczności publicznej od obiektów zamieszkania zbiorowego?

Obiektami użyteczności publicznej są wszystkie budynki lub ich części stanowiące odrębne strefy pożarowe przeznaczone dla administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty i szkolnictwa wyższego, nauki, opieki zdrowotnej, takie jak: przychodnie zdrowia i szpitale, opieki społecznej i socjalnej (domy dziennego pobytu emeryta, żłobki), obsługi bankowej, pocztowej, telekomunikacyjnej, handlu, usług, sportu, turystyki, obsługi pasażerskiej we wszystkich rodzajach transportu oraz pozostałe budynki biurowe i socjalne.

Obiektami zamieszkania zbiorowego są wszystkie budynki przeznaczone do okresowego zamieszkania w nich ludzi przebywających poza stałym miejscem pobytu, a więc: hotele, motele, pensjonaty, domy wczasowe, sanatoria, schroniska turystyczne, schroniska socjalne, internaty, domy studenckie, budynki koszarowe, budynki zakwaterowania na terenie zakładów karnych, aresztów, domów poprawczych i schronisk dla nieletnich oraz domy dziecka, domy rencistów i domy zakonne.

Jak wytyczać i oznakować drogi służące do ewakuacji ludzi.

Wytyczenie dróg ewakuacyjnych jest tylko z pozoru sprawą prostą. Oprócz wymogów przepisów, podczas ich wyznaczania należy dokładnie obliczyć liczbę osób przewidywanych do ewakuacji nie tylko z poszczególnych kondygnacji obiektu, ale również z ich części. Liczba ta pozwoli na takie rozprowadzenie strumieniami ludzi, które da optymalne obciążenie masą ludzką poszczególnych klatek schodowych (każda z nich może np. posiadać inną przepustowość) i wyjść.

Kolejnym problemem jest właściwe oznakowanie dróg ewakuacyjnych. Generalną regułą jest stosowanie poszczególnych wymienionych w Polskiej Normie PN-92 N-01256/02 pt. „Znaki Bezpieczeństwa. Ewakuacja” znaków ściśle z ich przeznaczeniem oraz takie ich rozmieszczanie, aby z każdego miejsca drogi widoczny był co najmniej kolejny jeden znak. Szczegóły dotyczące prawidłowego rozmieszczania znaków ewakuacyjnych określa natomiast Polska Norma PN-N-01256-5. Do oznakowywania dróg ewakuacyjnych używać można też znaków podświetlanych lub czołowej powierzchni lamp stanowiących oświetlenie ewakuacyjne. W każdym przypadku wzory znaków powinny być zgodne z wymienioną wyżej normą, a ich zasilanie odpowiadać parametrom Polskiej Normy PN-88/E-08501 pt.: „Urządzenia elektryczne. Tablice i znaki bezpieczeństwa”. Wszystkie znaki ewakuacyjne (zarówno fotoluminescencyjne, jak i podświetlane) muszą posiadać aktualny certyfikat wydany przez Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej.

Podstawa prawna
Zgodnie z §28.1. Rozporządzenia MSWiA z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 80, poz. 563).

§4.2 „Właściciele, zarządcy lub użytkownicy budynków oraz placów składowych i wiat, z wyjątkiem budynków mieszkalnych jednorodzinnych:…

4) oznakowują, znakami zgodnymi z Polskimi Normami dotyczącymi znaków bezpieczeństwa:

a) drogi ewakuacyjne (z wyłączeniem budynków mieszkalnych) oraz pomieszczenia, w których w myśl przepisów techniczno-budowlanych wymagane są co najmniej dwa wyjścia ewakuacyjne, w sposób zapewniający dostarczenie informacji niezbędnych do ewakuacji,

b) miejsca usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic,

c) miejsca usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi,

d) miejsca usytuowania przeciwpożarowych wyłączników prądu, kurków głównych instalacji gazowej oraz materiałów niebezpiecznych pożarowo,…”

Folie i płyty PCV luminescencyjne - znaki ewakuacyjne

i oznaczenia usytuowania urządzeń przeciwpożarowych

Poniżej orientacyjne ceny poszczególnych formatów.

ALARMOWANIE STRAŻY POŻARNEJ

"Kto zauważy pożar, klęskę żywiołową lub inne miejscowe zagrożenie, obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić osoby znajdujące się w strefie zagrożenia oraz jednostkę ochrony przeciwpożarowej bądź policję lub wójta albo sołtysa" - art. 9 ustawy o ochronie przewciwpożarowej (Dz. U. z 2002 r. Nr 47, poz. 1229, ze zmianami).

W przypadku powstania pożaru lub innego nadzwyczajnego zagrożenia wszyscy zobowiązani są podjąć działania w celu jego likwidacji:

1. Zaalarmować niezwłocznie, przy użyciu wszystkich dostępnych środków osoby będące w strefie zagrożenia.
2. Wezwać straż pożarną - tel. 998 lub 112.

Telefoniczne alarmowanie straży o pożarze należy wykonać w następujący sposób:

Po wybraniu numeru alarmowego straży pożarnej 998 i zgłoszeniu się dyżurnego spokojnie i wyraźnie należy podać:
1. Swoje imię i nazwisko, numer telefonu, z którego nadawana jest informacja o zdarzeniu.
2. Adres i nazwę obiektu.
3. Co się pali i na którym piętrze.
4. Czy jest zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego.
5. Po podaniu informacji nie odkładać słuchawki do chwili potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia.

Przyjmujący może zażądać:
1. Potwierdzenia zgłoszenia poprzez oddzwonienie.
2. Dodatkowych informacji, które w miarę możliwości należy podać.

Telefoniczne alarmowanie straży o wypadku komunikacyjnym należy wykonać w następujący sposób:

Po wybraniu numeru alarmowego straży pożarnej 998 i zgłoszeniu się dyżurnego spokojnie i wyraźnie należy podać:
1. Swoje imię i nazwisko, numer telefonu, z którego nadawana jest informacja o zdarzeniu.
2. Miejsce zdarzenia, miejscowość, na jakiej drodze tzn. droga w jakim kierunku.
3. Jakie pojazdy brały udział w wypadku.
4. Czy są uwięzione w pojeździe osoby, liczba osób poszkodowanych.
5. Czy droga jest zablokowana czy przejezdna.
6. Po podaniu informacji nie odkładać słuchawki do chwili potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia..

Przyjmujący może zażądać:
1. Potwierdzenia zgłoszenia poprzez oddzwonienie.
2. Dodatkowych informacji, które w miarę możliwości należy podać.

Numer 112

Obowiązek wdrożenia w Polsce rozwiązań umożliwiających korzystanie z numeru 112; wynika z postanowień artykułu 26 Dyrektywy 2002/22/WE Parlamentu Europejskiego z dnia 7 marca 2002 r., w sprawie usługi powszechnej i związanych z sieciami i usługami łączności elektronicznej praw użytkowników (dyrektywa o usłudze powszechnej).

Obowiązek ten nakłada również ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (art. 25 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że w urzędach wojewódzkich działają centra powiadamiania ratunkowego, których zadaniem jest przyjmowanie zgłoszeń na numer alarmowy 112 i przekierowywanie ich do właściwej jednostki Policji, Państwowej Straży Pożarnej i pogotowia ratunkowego).

Połączenia wykonywane na numer alarmowy 112, obecnie odbierane są przez Powiatowe/Miejskie Stanowiska Kierowania Straży Pożarnej (dla telefonii stacjonarnej) oraz w Komendach Powiatowych Policji (dla telefonii mobilnej). Operatorzy 112 dysponują właściwe służby ratownicze na podstawie przekazanych informacji lub jeśli zachodzi taka konieczność mogą przełączyć rozmowę do dyspozytorów poszczególnych służb ratunkowych.

W miastach, gdzie już zostały wybudowane lokalne centra powiadamiania ratunkowego połączenia alarmowe z numerem 112, są kierowane tam. Obecnie toczą się prace nad modelem docelowym systemu dobierania połączeń z numeru 112 i innych numerów alarmowych.

Ze względu na przyzwyczajanie, komfort obywateli i specyfikę niektórych wezwań zachowane będą numery 997, 998, 999.

Numer ten służy wyłącznie do powiadamiania w nagłych sytuacjach zagrożenia zdrowia, życia lub mienia, np.:

* kradzieże,
* włamania,
* w przypadku użycia przemocy,
* nagłe omdlenia i utrata świadomości,
* poważne uszkodzenie ciała i silne krwawienie,
* przypadki porażenia prądem,
* rozpoznania osoby poszukiwanej przez Policję,
* inna nagła sytuacja zagrażająca zdrowiu lub życiu,
* pożary,
* wypadki drogowe.

Niektórych z nas nurtuje pytanie - Czy w przypadku nie do końca uzasadnionego wezwania straży pożarnej, wzywający może być obciążony kosztami interwencji?

Odpowiedź jest banalnie prosta - nie!

Zgodnie z art. 29 ustawy z 24 sierpnia 1991 r., o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 2002 r. nr 147, poz. 1229 ze zm.) i art. 19 a ustawy z 24 sierpnia 1991 r., o Państwowej Straży Pożarnej (Dz.U. z 2002 r. nr 147, poz. 1230 ze zm.), koszty funkcjonowania ochrony przeciwpożarowej i PSP pokrywane są z budżetu państwa.

Jedynym wyjątkiem jest możliwość pozyskiwania środków finansowych od organizatorów imprez masowych, na zlecenie których wykonywano zadania z zakresu ochrony przeciwpożarowej. Dlatego wezwanie straży pożarnej w sytuacji gdy zachodziło jakiekolwiek, choćby najmniej uzasadnione podejrzenie zagrożenia, traktowane jest zawsze jako normalna interwencja.

Jedynie wezwanie noszące znamiona złośliwego i całkowicie niepotrzebnego z mocy prawa staje się wykroczeniem i jako takie podlega karze grzywny lub innym sankcjom wymierzanym przez sądy grodzkie.

Rozwieszone w widocznych miejscach obiektów użyteczności publicznej i innych zakładów pracy instrukcje postępowania na wypadek pożaru nakazują w przypadku wybuchu pożaru przystąpienie do jego gaszenia np. za pomocą gaśnic.

Czy istnieje prawny obowiązek podjęcia takiej próby gaszenia pożaru?

Obecnie nie ma takiego obowiązku, choć rzeczywiście istniał do 1991 r. Artykuł 9 obowiązującej obecnie ustawy z 24 sierpnia 1991 r., o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 2002 r. nr 147, poz. 1229 ze zm.) stanowi jedynie, że
w przypadku zauważenia pożaru lub innego miejscowego zagrożenia każdy, kto to zdarzenie zauważy, zobowiązany jest do niezwłocznego zawiadomienia osób znajdujących się w strefie zagrożenia oraz jednostki ochrony przeciwpożarowej bądź policji lub wójta albo sołtysa.

Ani cytowana wyżej ustawa, ani inne przepisy przeciwpożarowe nie nakazują osobom niebędącym strażakami lub pracownikami podobnych służb ratowniczych podejmowania takich działań.

Dopiero na mocy art. 25 ust. 2 ustawy o ochronie przeciwpożarowej,
kierujący działaniem ratowniczym może na pracowników zakładu lub na inne osoby fizyczne nałożyć obowiązek wzięcia bezpośredniego udziału w działaniach ratowniczych.

Zdaje się, że jeszcze nic nie napisano tu o ochronie odgromowej.

Nikogo chyba nie trzeba przekonywać jak ważna jest fachowo zainstalowana instalacja odgromowa na budynkach.

Producentami urządzeń odgromowych są m.in. ORW-ELS Sp. z o.o. z Nowej Sarzyny oraz Galmar Marciniak s.j. z Poznania.

Jeszcze wiele zagadnień łączących się lub też zazębiających się z ochroną przeciwpożarową, nie zostało tu poruszonych. Myślę, że nic nie stoi na przeszkodzie, aby po takim właśnie poście jak powyżej, rozszerzyć wiedzę czytelników forum o kolejny temat. Będzie to instalacja odgromowa czyli popularną "odgromówka".

Prawie każdy budujący dom zastanawia się, czy instalacja odgromowa jest mu niezbędna, czy może można z niej zrezygnować, skoro ryzyko trafienia pioruna jest tak niewielkie. Bo przecież piorun „strzela” w najwyższy obiekt znajdujący się w pobliżu. Jeśli więc wokół rosną wysokie drzewa lub stoją wyższe budynki, zakładanie instalacji odgromowej wydaje się inwestycją trochę na wyrost.

I tu jesteśmy w błędzie, bo o ile prawdopodobieństwo wygranej w totolotka da się obliczyć, to z prawdopodobieństwem trafienia pioruna już znacznie trudniej. I choć Prawo budowlane nie nakazuje wykonywania takiej instalacji w domach o wysokości poniżej 15 m, to nie warto kusić losu.

Wydatek 1,5 – 3 tys. zł to niewielki procent łącznych kosztów budowy domu, a gwarantuje poczucie bezpieczeństwa i spokojny sen, szczególnie gdy na dworze szaleje burza i błyska, jak w dyskotece ze stroboskopami. Pamiętajmy też, że możemy odczuwać skutki wyładowań powstałych nawet 1,5 km od naszego domu.

Instalacja odgromowa ma proste zadanie – musi przejąć na siebie energię wyładowania atmosferycznego (pioruna) i bezpiecznie odprowadzić ją do ziemi. Wyładowania atmosferyczne wyzwalają energię o ogromnej sile (temperatura we wnętrzu pioruna sięga 1500°C).

Jeżeli energia ta nie zostanie odprowadzona do ziemi, poprzez metalowy przewód połączony z instalacją odgromową, możemy spodziewać się zniszczenia budynku, urządzeń podłączonych do prądu, a nawet pożaru domu. Nie warto więc ryzykować, tym bardziej, że nie możemy mieć pewności, że piorun nie trafi w nasz dom lub jego okolice. Na takie ”niespodzianki” najbardziej jesteśmy narażeni w czasie wiosennych burz, i wówczas, gdy dom stoi na wzgórzu czy w „szczerym polu”.

Dobrze zaprojektowana i poprawnie wykonana instalacja odgromowa zabezpiecza dom prawie w 100 %. O jej wykonaniu należy pomyśleć już na początku budowy, ponieważ niektóre elementy, np. uziom fundamentowy, trzeba wykonać w trakcie budowy. Decydując się na zabezpieczenia odgromowe trzeba pamiętać o kilku zasadach:

• Instalacja odgromowa powinna zabezpieczać nie tylko szczyt dachu, ale całą jego konstrukcję (musi być zamontowana wzdłuż kalenicy i na bocznych krawędziach połaci dachowej
• Należy z nią połączyć wszystkie elementy znajdujące się na dachu i wystające ponad jego powierzchnię, tj. maszty antenowe, wierzchy i nasady kominowe, wywietrzniki
• Przewody odprowadzające (dwa to absolutne minimum) – w przypadku uderzenia piorunem zapewniające przepływ prądu z dachu do ziemi – należy montować po przekątnej w narożnikach budynku.

System odgromowy (tradycyjny) składa się ze zwodów, przewodów odprowadzających, przewodów uziemiających oraz uziomu.

Zwody – to linki ze stali ocynkowanej, miedzi lub stali nierdzewnej, ułożone na dachu. Ich zadaniem jest bezpośrednie przyjmowanie prądów piorunowych.

...

Przewody odprowadzające – łączą zwody z przewodami uziemiającym. Układa się je na zewnętrznych ścianach budynku – z daleka od okien, drzwi, bez załamań i z zachowaniem między nimi odległości 20 cm (muszą być min. dwa).

Przewody uziemiające – łączą przewody odprowadzające z uziomami.

Układa się je w linii prostej, najkrótszą drogą do uziomu – zwykle wzdłuż naroży domu lub rynien i rur spustowych. Poprzez zacisk pobierczy umieszczony w puszcze ochronnej (na elewacji budynku) przewód ochronny łączy się z przewodem uziemiającym, prowadzącym do uziomu.

Uziomy – to metalowe elementy, które umieszcza się w gruncie. Najczęściej wykonuje się je na dwa sposoby: jako uziomy fundamentowe lub otokowe.

Te pierwsze stanowi stopa lub ława fundamentowa ze zbrojeniem przystosowanym do połączenia z przewodem odprowadzającym. Uziom otokowy to metalowa taśma, tzw. bednarka, ułożona poziomo wokół domu i zakopana w ziemi na głębokości min. 0,5 m, nie bliżej niż 1 m od ścian zewnętrznych budynku.

Wykonanie uziomu otokowego po zakończeniu prac budowlanych może być trudne, szczególnie gdy wokół domu wykończymy ścieżki i tereny zielone. Zwody montuje się na najwyższych punktach dachu – kalenicy, kominie.
Ponieważ przejmują uderzenie pioruna, dlatego trzeba do nich podłączyć wszystkie wystające elementy dachu, a szczególnie maszty antenowe. Na płaskim dachu trzeba zastosować elementy dystansowe utrzymujące linkę w wymaganej odległości od pokrycia.

Na skomplikowanych połaciach zastosowanie naciągu jest utrudnione i często trzeba pozostać przy tradycyjnym mocowaniu przewodów – za pomocą, dobranych do pokrycia, uchwytów dystansowych. Minusem tego rozwiązania jest dziurawienie dachu w miejscu montażu uchwytu oraz konieczność uszczelnienia go. W przypadku pokrycia z blachy lub papy można zastosować klejenie uchwytów, np. na lepik lub silikon.

Montaż instalacji odgromowej najlepiej zlecić wykonawcy pokrycia – nieznacznie zwiększy to koszt inwestycji, a będziemy mieli pewność, że została ona przeprowadzona zgodnie ze specyfiką dachu.

Tak jak każdą inną instalację, tak i instalację odgromową powinien zaprojektować, dobrać i wykonać fachowiec. To byłoby dla nas najlepszym rozwiązaniem. Kontrolę instalacji należy przeprowadzać przynajmniej dwa razy w roku – koniecznie na wiosnę i na jesieni, kiedy w naszym klimacie jest najwięcej burz. Przegląd powinien polegać na sprawdzeniu miejsc połączeń zwodów, przewodów odprowadzających i uziemiających.

Najczęściej spotykane, ale na szczęście łatwe do usunięcia uszkodzenia, to rozłączenie przewodów czy też korozja zamocowań uchwytów dystansowych i śrub. Raz w roku elektryk powinien zmierzyć poziom rezystancji uziomów, a wynik zapisać w protokole pomiarów i przechowywać razem z metryką instalacji. Podwyższona wartość rezystancji wskazuje na niesprawną instalację.

Tradycyjna ochrona odgromowa polega na zabezpieczeniu obiektu przed niszczącymi skutkami uderzeń pioruna poprzez wykonanie instalacji z wykorzystaniem zwodów poziomych i pionowych, które są połączone za pomocą przewodów odprowadzających z uziemieniem.

W celu odpowiedniego rozmieszczenia poszczególnych zwodów instalacji na budynku należy wyznaczyć strefy ochronne, które określa się przy pomocy reguły kąta osłonowego, toczącej się kuli, wymiarowania oczek siatki zwodów.

Wszystkie wystające metalowe elementy zabudowy dachu (kominy, maszty antenowe itp) należy podłączyć do zwodów lub chronić za pomocą zwodów pionowych.

Blachę pokrycia dachu można wykorzystywać jako zwód poziomy niski pod warunkiem, że jej grubość będzie nie mniejsza niż 0,5 mm bez względu na rodzaj materiału pokrycia dachowego wg PN-IEC 61024-1. Materiały wykorzystywane na elementy instalacji odgromowej: FeZn- stal ocynkowana, Cu- miedz, Al - aluminium.

Alternatywą dla tradycyjnego systemu odgromowego jest instalacja z piorunochronem aktywnym, czyli maszt z ostrzem. Dzięki niemu można przewidzieć miejsce uderzenia pioruna, bo maszt przechwytuje wyładowanie i to w dodatku znacznie szybciej niż tradycyjna instalacja.

Taka „odgromówka” jest znacznie prostsza w montażu i mniej rzucająca się w oczy. Jedynym widocznym elementem jest estetyczny maszt przymocowany do komina. Jedynym jej minusem może by cena, instalacja z piorunochronem aktywnym jest droższa od tradycyjnej, głównie ze względu na cenę głowicy masztu (od 2,5 do 3,5 tys. zł), choć montaż jest tańszy, bo mniej skomplikowany (tylko jedna nitka przewodów odprowadzających).

System aktywny oparty jest na pionowej ochronie odgromowej, wykorzystuje tylko jeden przewód odprowadzający, układany na dachu w sposób najmniej widoczny, na estetycznych uchwytach. Decydując się na rozwiązanie ochrony odgromowej w systemie aktywnym, unikają Państwo rozprowadzania siatki zwodów po dachu swojego domu, przy zachowaniu skuteczności ochrony przed uderzeniem pioruna.

Przewaga instalacji odgromowej z piorunochronem aktywnym nad instalacją tradycyjną wykonaną poziomymi zwodami niskimi polega na: większej skuteczności wszystkie obiekty objęte są "kopułą", w tym również anteny telewizyjne i elementy dekoracyjne dachu, są chronione.

Krótka droga przepływu prądu pioruna pomiędzy głowicą i ziemią minimalizuje: zagrożenie pożarowe oraz indukowanie się niebezpiecznych napięć w przewodach elektrycznych, mogących prowadzić do porażenia ludzi. Uziom szpilkowy pozwala na wykonanie trwałego uziemienia bez rozkopywania terenu wokół budynku, co jest niezbędne w przypadku tradycyjnej instalacji odgromowej. Materiały wykorzystywane na elementy instalacji odgromowej: FeZn- stal ocynkowana, Cu- miedz, Al- aluminium. Idealna ochrona odgromowa domów jednorodzinnych o powierzchni dachu do 500 m2

Elementy instalacji aktywnej:

1.0 - głowica aktywna
2.0 - maszt rurowy
3.0 - przewód odprowadzający
4.0 - licznik wyładowań - (opcja)
5.0 - złącze kontrolne
6.0 - przewód uziemiający
7.0 - uziemienie typ A szpilkowe

Poniżej, zbliżony do rzeczywistego, schemat instalacji aktywnej.

Na stacjach lub podstacjach przesyłowych trafo, stosuje się maszty odgromowe.

Maszt odgromowy, wolno stojący przeznaczony jest do budowy zwodów pionowych, odsuniętych na dachach płaskich lub pochyłych o spadku nie większym niż 10 stopni. Zastosowanie znajduje też na dużych powierzchniach krytych folią bitumiczną np. na supermarketach lub halach produkcyjnych. Jego samonośna konstrukcja powoduje, że możemy uniknąć dziurawienia pokrycia dachowego, tak kłopotliwego przy montażu innych zwodów.

Kryteria stosowania ochrony odgromowej według PN-86/E-05003/01.

1. Podział obiektów budowlanych na kategorie zagrożenia

Z punktu widzenia ochrony odgromowej obiekty budowlane dzieli się na:
a) obiekty produkcyjne i magazynowe niezagrożone wybuchem oraz budynki mieszkalne, użyteczności publicznej itp.,
b) obiekty zagrożone pożarem, wybuchem mieszanin wybuchowych gazów, par cieczy i/lub pyłów palnych z powietrzem oraz wybuchem materiałów wybuchowych,
c) inne obiekty jak kominy wolno stojące, linowe urządzenia transportowe, dźwigi na terenach budowy i obiekty sportowe.

2. Rodzaje ochrony odgromowej
Ochronę odgromową obiektów budowlanych dzieli się na: podstawową, obostrzoną, w wykonaniu specjalnym.

2.1. Ochrona podstawowa

Jest to rodzaj ochrony, który stosuje się dla obiektów produkcyjnych i magazynowych niezagrożonych wybuchem oraz budynków mieszkalnych, użyteczności publicznej itp., charakteryzujących się dodatkowo następującymi parametrami:
a) budynki niewystępujące w zwartej zabudowie (wolnostojące), o wys. powyżej 15 m i powierzchni ponad 500 m2,
b) budynki użyteczności publicznej, w których mogą przebywać ludzie w dużych grupach (powyżej 50 osób), jak domy towarowe, zamknięte obiekty sportowe, obiekty kultu religijnego, hale targowe, banki oraz budynki zawierające np. sale sprzedaży, teatralne, kinowe, restauracyjne oraz bary i inne podobne,
c) budynki przeznaczone dla ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się, jak np. szpitale, sanatoria, żłobki, przedszkola, domy rencistów, zakłady pracy zatrudniające inwalidów, szkoły specjalne i inne podobne,
d) obiekty o dużej wartości historycznej, materiałowej lub kulturalnej, np. budowle zabytkowe, muzea, biblioteki, archiwa i inne podobne,
e) budynki wyższej użyteczności publicznej, jak budynki pogotowia, straży pożarnej, urzędów administracji i inne podobne,
f) rozległe hale, to znaczy hale o wymiarach przekraczających 40/40 m, mające żelbetowe lub stalowe wewnętrzne słupy wsporcze,
g) budynki wykonane z materiałów łatwo zapalnych, niezależnie od wysokości,
h) obiekty do produkcji, przetwarzania i składowania materiałów łatwo zapalnych,
i) obiekty niewymienione wyżej, których wskaźnik zagrożenia piorunowego przekracza wartość 10-4.

2.2. Ochrona obostrzona
Ten rodzaj ochrony stosuje się dla obiektów budowlanych zagrożonych pożarem, wybuchem mieszanin wybuchowych gazów, par cieczy i/lub pyłów palnych z powietrzem oraz wybuchem materiałów wybuchowych.

2.3. Ochrona w wykonaniu specjalnym
Ten rodzaj ochrony stosuje się dla obiektów budowlanych takich jak kominy wolnostojące, linowe urządzenia transportowe, dźwigi na terenach budowy i obiekty sportowe.

2.4. Obiekty budowlane niewymagające ochrony

Następujące obiekty nie wymagają ochrony:
a) usytuowane w strefie ochronnej sąsiadujących obiektów,
b) budynki o wysokości nieprzekraczającej 25 m, usytuowane w zwartej zabudowie, a nie wyszczególnione w punkcie 1.2.1.
Budynek znajdujący się w zwartej zabudowie to budynek, do którego przylegają bezpośrednio co najmniej z dwóch stron budynki sąsiednie i którego poziom dachu nie przekracza więcej niż o 6 m poziomów dachów budynków sąsiednich. Do budynków w zwartej zabudowie zalicza się również budynki nieprzekraczające powierzchni 500 m2 (1000 m2 dla budynków mieszkalnych), jeżeli budynki sąsiadujące o analogicznym zróżnicowaniu jak uprzednio są usytuowane w odległości nie większej niż wysokość rozpatrywanego budynku (podwójna wysokość rozpatrywanego budynku dla budynków mieszkalnych),
c) obiekty, dla których wskaźnik zagrożenia piorunowego jest mniejszy niż 10-5.

3. Określenie wskaźnika zagrożenia piorunowego
Wskaźnik zagrożenia piorunowego obiektu budowlanego W ujmuje prawdopodobieństwo trafienia pioruna w obiekt i wywołania w nim szkody. Wskaźnik ten należy obliczyć
według wzoru:
W = n × m × N × A × p
w którym:
n, m – współczynniki uwzględniające liczbę ludzi w obiekcie oraz położenie obiektu,
N – roczna gęstość powierzchniowa wyładowań piorunowych [m−2],
A – powierzchnia równoważna zbierania wyładowań przez obiekt [m2],
p – prawdopodobieństwo wywołania szkody przez wyładowanie piorunowe.

Należy przyjmować następujące wartości współczynników n i m:
n = 1 – dla obiektów, w których przewiduje się przebywanie nie więcej niż 1 człowieka na 10 m2 powierzchni,
n = 2 – przy większej liczbie ludzi w obiekcie,
m = 0,5 – dla budynków w zwartej zabudowie,
m = 1 – dla pozostałych obiektów.

o wartościach przedstawionych poniżej
Współczynnik Określenie Wartość
R Budynki mieszkalne, administracyjne itp. 0,10
Budynki gospodarstw wiejskich i obiektów przemysłowych 0,13
Kotłownie, stacje pomp itp. 0,14
Dla gęstości powierzchniowej wyładowań N należy przyjmować o następujących wartościach:
N = 1,8 × 10−6 m−2 – dla terenów o szerokości geograficznej powyżej 51o30’,
N = 2,5 × 10−6 m−2 – dla pozostałych terenów kraju.
(w obu powyższych przypadkach 10−6 i m−2, należy czytać jako 10 do potęgi minus szóstej i m do potęgi minus drugiej).

Powierzchnię równoważną A określa się według wzoru:
A = S + 4 × l × h + 50 × h2
w którym:
S – powierzchnia zajmowania przez obiekt [m2],
l – długość poziomego obrysu obiektu [m],
h – wysokość obiektu [m].
Dla obiektów o wysokości h mniejszej niż 10 m należy przyjmować h = 10 m.
Prawdopodobieństwo wywołania szkody p określa się według wzoru:
p = R × (Z + K)
w którym:
R, Z, K – współczynniki uwzględniające rodzaj (R), zawartość (Z), i konstrukcję (K) obiektu,o wartościach przedstawionych poniżej

Współczynnik, określenie, wartość
R - Budynki mieszkalne, administracyjne itp. 0,10
R - Budynki gospodarstw wiejskich i obiektów przemysłowych 0,13
R - Kotłownie, stacje pomp itp. 0,14

Z - Wyposażenie typowe dla budynków mieszkalnych, biurowych, usługowych itp. 0,010
Z - Wyposażenie obiektów przemysłowych do produkcji i składowania materiałów niepalnych lub trudno zapalnych 0,015
Z - Zwierzęta hodowlane w gospodarstwach rolnych 0,020

K - Konstrukcja obiektu oraz pokrycie dachu wykonane z materiałów niepalnych 0,005
K - Konstrukcja obiektu oraz pokrycie dachu wykonane z materiałów trudno zapalnych 0,010

W zależności od wartości wskaźnika W ustala się trzy stopnie zagrożenia piorunowego:

I. W ≤ 5 × 10−5 – zagrożenie małe, ochrona zbędna,
II. 5 × 10−5 < W ≤ 10−4 – zagrożenie średnie, ochrona zalecana,
III. W > 10−4 – zagrożenie duże, ochrona wymagana.

Przepisy stanowiące o instalacji odgromowej.

• PN-86/E-05003.01 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych -- Wymagania ogólne
• PN-89/E-05003.03 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych -- Ochrona obostrzona
• PN-92/E-05003.04 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych -- Ochrona specjalna
• PN-E-05003-01:1986 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych -- Wymagania ogólne
• PN-E-05003-03:1989 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych -- Ochrona obostrzona
• PN-E-05003-04:1992 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych -- Ochrona specjalna
• PN-EN 50164-1:2002 Elementy urządzenia piorunochronnego (LPS) -- Część 1: Wymagania stawiane elementom połączeniowym
• PN-EN 50164-1:2002/A1:2007 Elementy urządzenia piorunochronnego (LPS) -- Część 1: Wymagania stawiane elementom połączeniowym
• PN-EN 50164-2:2003 Elementy urządzenia piorunochronnego (LPC) -- Część 2: Wymagania dotyczące przewodów i uziomów
• PN-EN 50164-2:2003/A1:2007 Elementy urządzenia piorunochronnego (LPC) -- Część 2: Wymagania dotyczące przewodów i uziomów
• PN-EN 50164-3:2007 Elementy urządzenia piorunochronnego (LPC) -- Część 3: Wymagania dotyczące iskierników izolacyjnych
• PN-EN 61663-1:2002 Ochrona odgromowa -- Linie telekomunikacyjne -- Część 1: Instalacje światłowodowe
• PN-EN 61663-2:2002 Ochrona odgromowa -- Linie telekomunikacyjne -- Część 2: Linie wykonywane przewodami metalowymi
• PN-EN 62305-1 Ochrona odgromowa -- Część 1: Zasady ogólne
• PN-EN 62305-1:2006 Ochrona odgromowa -- Część 1: Wymagania ogólne
• PN-EN 62305-1:2006/AC:2007 Ochrona odgromowa -- Część 1: Wymagania ogólne
• PN-EN 62305-1:2008 Ochrona odgromowa -- Część 1: Zasady ogólne
• PN-EN 62305-2 Ochrona odgromowa -- Część 2: Zarządzanie ryzykiem
• PN-EN 62305-2:2008 Ochrona odgromowa -- Część 2: Zarządzanie ryzykiem
• PN-EN 62305-3:2006 Ochrona odgromowa -- Część 3: Uszkodzenia fizyczne obiektów budowlanych i zagrożenie życia
• PN-EN 62305-4:2006 Ochrona odgromowa -- Część 4: Urządzenia elektryczne i elektroniczne w obiektach budowlanych
• PN-IEC 61024-1:2001 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych -- Zasady ogólne
• PN-IEC 61024-1:2001/Ap1:2002 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych -- Zasady ogólne
• PN-IEC 61024-1-2:2002 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych -- Część 1-2: Zasady ogólne -- Przewodnik B -- Projektowanie, montaż, konserwacja i sprawdzanie urządzeń piorunochronnych
• PrPN-prEN 50468 Wymagania odporności portu telekomunikacyjnego na przepięcia i przetężenia spowodowane udarem piorunowym

Pozorna nie obligatoryjność polskich norm wyrażona w artykule 5.3 Ustawy nr 1386 z dn.
12.09.02 r. nie powinna już nikogo zmylić. Szereg istniejących rozporządzeń odwołuje się do
norm dotyczących budowy instalacji elektrycznych, a w szczególności budowy instalacji
ochrony odgromowej. Zgodnie z zapisem w art. 5.4 przywołanej powyżej Ustawy
opublikowana seria norm PN-EN 62305(U) nie może być przywoływana w takich rozporządzeniach dopóki nie zostanie opublikowana w języku polskim. Wobec takiej
sytuacji zestawienie najważniejszych, aktualnych publikacji dotyczy następujących, znanych już powszechnie, pozycji:

- PN-IEC 61024-1. Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Zasady ogólne.
- PN-IEC 61024-1-1. Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Zasady ogólne. Wybór
poziomów ochrony dla urządzeń.
- PN-IEC 61024-1-2. Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Zasady ogólne.
Przewodnik B – Projektowanie, montaż, konserwacja i sprawdzanie.
- PN-IEC 61312-1. Ochrona przed piorunowym impulsem elektromagnetycznym. Zasady
ogólne.
- PN-IEC 61312-2. Ochrona przed piorunowym impulsem elektromagnetycznym. Część 2:
Ekranowanie obiektów, połączenia wewnątrz obiektów i uziemienia.
oraz starsze wersje funkcjonujące równolegle do w/w:
- PN-86/E-05003/01. Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Wymagania ogólne.
- PN-86/E-05003/03. Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Ochrona obostrzona.
- PN-86/E-05003/04. Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Ochrona specjalna.

Kłopoty projektantów i instalatorów z różnymi, czasem rozbieżnymi zaleceniami znajdującymi się w tych arkuszach, były już wielokrotnie omawiane, na różnego rodzaju sympozjach i warsztatach, ale sam problem straci ważność w momencie ukazania się polskojęzycznych wersji normy PN-EN 62305.

Uogólnione odniesienia do polskich norm, istniejące w dotychczasowych przepisach, spowodują, że publikacja w języku polskim norm nowej serii PN-EN 62305 nada jej status obligatoryjności.

Piorunochron laserowy.

Nowością a nawet rewolucją może okazać się ten typ piorunochronu. Obecnie prowadzone są prace, których celem jest zbudowanie urządzenia do sterowania torem pioruna. Ponieważ piorun rozpoczyna wędrówkę do ziemi tworząc kanał z odcinków linii najmniejszego oporu (pomiędzy punktami o najwyższym i najniższym potencjale). W tym celu, w badaniach wykorzystuje się wiązkę laserową do podgrzania powietrza i dla jego zjonizowania. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że piorun uderzy właśnie wzdłuż zjonizowanego kanału powietrznego z powodu zmniejszonego oporu elektrycznego. Kto wie, może w niedalekiej przyszłości będziemy chronić nasze domy takimi właśnie urządzeniami.

Odnośnie proponowanych przez Pana przykładów firm z Nowej Sarzyny i Poznania powiem tyle, że każda firma tematycznie związana z opisywanym zagadnieniem, która będzie posiadać odpowiednie certyfikaty, dopuszczenia i uprawnienia, będzie wiarygodną dla potencjalnych klientów. W wyborze tej czy innej firmy, dla potencjalnych nabywców ważnym elementem będzie również cena a co za tym idzie, możliwości finansowe poszczególnych zainteresowanych.

Chętnych zapraszam na strony tych firm:
[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]

Dla dociekliwych dorzucę jeszcze:
Gromet - [link widoczny dla zalogowanych]
Gran - [link widoczny dla zalogowanych]
Delkar Zagórsko k/Kielc - [link widoczny dla zalogowanych]
lub po prostu [link widoczny dla zalogowanych] następnie w wyszukiwarce wpisać słowa kluczowe - INSTALACJE ODGROMOWE i otrzymamy alfabetyczny spis firm branżowych z podziałem na rejony Polski i województwa.

Mam nadzieję, że w zadowalający sposób przedstawiłem zagadnienie i że podobnie jak we wcześniejszym przypadku z gaśnicami, będzie Pan równie kontent jak w temacie "odgromówki"... Panie Marku.